- Ուշադրություն դարձրո՛ւ Ա ե Բ խմբերի բառերի կազմությանը. փորձի´ր բացատել տարբերությունը:
Ա. Մարդ, տեր, սիրտ, կապույտ, արքա, ծաղիկ, կատու, բարի:
Բ. Մարդասեր, Տիրամայր, սրտատրոփ, կապտավուն, արքայական, ծաղկել, կատվազգի, բարերար:
Ա պարզ Բ բարդ:
- Տրված բառերը բաժանի´ր երկու խմբի (տե´ս 81-րդ վարժությունը): Ուրախություն, նկար, գլուխ, փետրագնդակ, հինգ, ուրախ, նորություն, փետուր, շյուղ, երկմտություն,շաբաթական, գրպան, քաղաք, օրացույց, գլխակորույս, անուն:
Ածանցավոր
նկար, գլուխ, հինգ, ուրախ, փոտուր, շյուղ, գրպան քաղաք, անուն.
Բարդ
ուրախություն, փետրագնդակ նորություն, երկմտություն շաբաթական, գլխակորույս, օրացույց - Ի՛նքդ անվանիր 81-րդ վարժության բառերի շարքերը (ընդհանուր անուններ գտի´ր բառաշարքի համար) և տրված նախադասությունները լրացրո´ւ:
Ա խմբում պարզ բառեր են, որովհետև կազմված են միայն արմատից:
Բ խմբում բարդ բառեր են, որովհետև կազմված են երկու արմատներից:
- Պարզ և բաղադրյալ բառերը տեղադրի´ր տրված նախադասությունների մեջ և նախադասությունները լրացո´ւ:
Այն բառերը, որոնց մեջ հնարավոր չէ առանձնացնել բառ կազմող իմաստակիր մասեր, պարզ բառեր են. օրինակ՝ ծով, նկար,մարդ:
Այն բառերը, որոնք հնարավոր է բաժանել բառ կազմող իմաստակիր մասերի, բարդ բառեր են. օրինակ՝ հեռախոս – հեռ + ա + խոս, բարկություն – բարկ + ություն, մարդկային-մարդ+կային, պատուհան- պատ+ու+հան:
- Տրված բառերի րնդհանուր մասերը գտի՛ր, դրանց ուղիղ ձևերը գրի´ր և տրված բառերը բացատրի´ր:
Օրինակ՝
բարեսիրտ, բարեկամ, բարեսեր, բարետես: – Բարի:
Բարեսիրտ – բարի սիրտ ունեցող:
Բարեկամ – բարին կամեցող:
Բարեսեր – բարին (բարի բան) սիրող:
Բարետես – բարի (գեղեցիկ) տեսք ունեցող:
ա) Կտցաձև, կտցահարել, կտցաչափ:-կտուց
կտցաձև-Կտուցի ձև ունեցող, կտուցի նման
կտցահարել- կտուցով հարվածել
կտցաչափ- Թռչունի կտուցի չափ, շատ փոքրիկ
բ) Ուղղագրություն, ուղղագիծ, ուղղամիտ, ուղղություն:-ուղիղ
ուղղագրություն- Ուղղագրական համակարգ՝ սիստեմ
ուղղագիծ-ուղիղ գիծ
ուղղամիտ- ճիշտ մտածող
ուղղություն- ուղիղություն, շիտակություն, ճշտություն
- Պարզի´ր, թե Ա և Բ բառախմբերն ի՞նչ սկզբունքով են կազմված: Այդ բառախմբերը լրացրո´ւ:
Ա. Ջրառատ, ջրային, ջրկիր, ջրվեժ, հողագործ, հողեղեն, հողոտ, անհող, մեծամիտ, մեծություն, մեծանալ, մեծամոր :
Բ. Ջուր, հող, մեծ.:
- Արմատ բառի քեզ հայտնի իմաստը (կամ իմաստները) գրի´ր: Փորձի´ր բացատրել, թե իեչո՞ւ Է անաստղ, աստղային, աստղիկ, աստղոտ բառերի աստղ մասը համարվում արմատ:
Որով հետև բառերը կազմված են աստղ արմատից: - Բառերը բաղադրիչների բաժանի՛ր: Արմատներն ինչո՞վ են միանում: Մարդամոտ, լուսամուտ, ծնողասեր, գորգագործ, փառատոն:
մարդ+ա+մոտ, լուս+ա+մուտ, ծնող+ա+սեր, գորգ+ա+գործ, փառ+ա+տոն: Արմատները միացել են ա հոդակապով: - Տրված արմատներով բաղադրյալ բառեր կազմի՛ր:
Սառն (սառ), միտ (մտ), մուր (մր):
սառնարան, սառույց, մտավոր, մտավախ, մրրիկ, մրոտ
- Տրված բառերը կազմող մասերն առանձնացրո՛ւ: Արմատներն ընդգծիր:
Օրինակ՝
մայրություն – մայր + ություն
անամոթ – ան + ամոթ:
Ամպոտ-ամպ+ոտ, քարոտ-քար+ոտ, օդային-օդ+ային, անշնորհք-ան+շնորհք, դժգոհ-դժ+գոհ, հեռավոր-հեռ+ավոր, բարություն-բար+ություն, գրավոր-գր+ավոր, անորոշ-ան+որոշ, տհաճ-տ+հաճ:
- Ամեն շարքից մի բաղադրիչ ընտրի´ր և բաղադրյալ բառեր կազմի´ր (քանիսը կստացվի):
Ա.Թութ, կարմիր, փուշ, ոսկի, տուն, գույն, կաթ(ն), խորհուրդ:
Բ.Ան-տուն, փշ-յա, թթ-ենի, կաթ-ոտ, խորհուրդ-արան, կարմր-ավուն, ոսկ-եղեն, գուն-ավոր:
- Նախորդ վարժության Ա և Բ խմբերի տարբերությունը բացատրի´ր : Ինչպ՞ես կանվանես Բ խմբի մասնիկները:
ածանցներ - Ամեն շարքից մի բաղադրիչ ընտրի՛ր և կազմի՛ր բաղադրյալ բառեր:
Ա. Գետ, կանչ, լույս (լուս), գիր (գր), սիրտ (սրտ), միտ:
Բ. Ան-միտ, լուս-ավոր, կանչ-ել, գետ-ակ, գիր-֊ք, սրտ-ոտ:
- Բ խմբի մասնիկները (վարժ. հ. 92 և 94) ածանցներ են: Փորձի՛ր բացատրել, թե ի՞նչ է ածանցը:
արմատին ավելացող մասնիկներ: